Charakteryzują się szybkim metabolizmem. Serce gryzonia o wadze 3 gram to 250/500 uderzeń na minutę. Prawidłowa temperatura ciała szczura wynosi 37, 5-39 stopni Celsjusza. Najbardziej rozpowszechnione w Polsce są dwa gatunki: szczury wędrowne i szczury śniade.
1. Szczury wędrowne są większe od szczurów śniadych, unikają człowieka, są mało agresywne, przemieszczają się w grupach, dobrze pływają, gniazda zakładają 40-50 cm pod powierzchnią ziemi.
2. Szczury wędrowne (Rattus norvegicus, norweski, brązowy, wodny) żyły w klimacie zwrotnikowym, pochodzą z Azji Południowo-Wschodniej. Dorosłe osobnik osiągają od 16 do 28 cm bez ogona, ważą od 0, 25 do 0, 55 dkg, inne dane podają wagę 1 kg. Osiągają wiek od 3 do 4 lat.
3. Szczury wędrowne żyją w grupach od 7 do 100 osobników. Żyją na ziemi, potrafią również pływać w strumieniach i rurach kanalizacyjnych.
4. Szczury wędrowne żyły w południowo-zachodnich i południowych prowincjach Chin, w późnym plejstocenie (około 5 mln lat temu) i na początku holocenu, epoki ocieplania klimatu.
5. Opisywano stado liczące do 1000 osobników, zamknięte anonimowe. Żyjące w nim gryzonie z tej samej społeczności, broniły wspólnego terytorium przed szczurami z innego stada. W stadzie krzyżują się osobniki blisko ze sobą spokrewnione. Samce szczura dzielą się na osobniki dominujące, przywódcę „alfy” i poniżej w hierarchii „bety”. Samice zajmują niższe pozycje.
6. Szczury wędrowne zamieszkują w pobliżu siedlisk ludzkich: w piwnicach, w urządzeniach kanalizacyjnych, kanałach, śmietnikach. Żyją również z dala od siedlisk ludzkich, zasiedlają tereny wilgotne: zlewiska, dorzecza, doliny rzek.
7. Szczury porozumiewają się sygnałami wzrokowymi i dźwiękowymi takimi jak przybierane pozy, piski, „pokrzykiwanie”, zgrzytanie i stukanie zębami, wydają ultradźwiękowe odgłosy t.z.w „szczurzy chichot”.
8. Szczury śniade to mniejsza rodzina szczura wędrownego, o długości ciała bez ogona od 15 cm do 23 cm, waga dorosłego osobnika to około 30 dkg.
9. Szczury śniade potrafią biegać po gałęziach, potrafią się wspinać po ścianach, murach, pionowych rurach.
10. Szczury śniade żyją w pobliżu siedlisk ludzi: zabudowania gospodarcze, strychy, poddasza, magazyny, hale, w kanałach wentylacyjnych, rurach.
11. Szczury są niebezpiecznym szkodnikiem, zanieczyszczają i niszczą żywność, nadgryzają instalacje elektryczne, pośredniczą w przenoszeniu wielu chorób w tym dżumy i wścieklizny. Choroby zakaźne przenoszone są przez żerujące na szczurach pchły.
12. Szczury laboratoryjne (Rattus norvegicus) są wykorzystywane w badaniach toksykologicznych, w medycynie eksperymentalnej i do opracowywania nowych leków. Szczur laboratoryjny to krewniak szczura śniadego.
13. W 2018 roku w Wielkiej Brytanii przeprowadzono badania naukowe na 177904 osobnikach.
14. Najlepiej rozwiniętym zmysłem jest węch, słuch rozpoznający bodźce fizyczne, dotyk łap (wibracje podłoża) i wąsy.
15. Szczury żerują w 1- 2 miejscach. Przebytą drogę w poszukiwaniu żywności, by zapamiętać, oznaczają moczem. Polują nocą. Są wszystkożerne, jedzą odpadki z gospodarstw ludzi, korzenie, gałęzie, bezkręgowce, padlinę, atakują małe jaszczurki, ptaki, pisklęta, myszy. Atakują również zwierzęta większe od siebie, zwierzęta hodowlane np. króliki i prosięta, zdarzały się również ataki na dzieci.
16. Gryzonie są bardzo inteligentne, znalezioną żywność, w pierwszej kolejności testuje najmłodszy lub najsłabszy osobnik.
17. Szczury były czczone w starożytnym Egipcie, były podziwiane za mądrość.
18. W hinduizmie szczur, uosobienie sprytu jest wierzchowcem Ganeśi, mądrego i przebiegłego boga o głowie słonia.
19. Świątynia poświęcona hinduskiej bogini Karni Mata w Indiach jest domem dla ponad 15000 szczurów, które są tutaj dokarmiane i czczone jako obiekt kultu, wcielenie syna bogini. Ludzie wierzą, że po śmierci zostaną reinkarnowani jako szczury. Szczególnym kultem otaczane są rzadkie, białe szczury, a zjedzenie pokarmu nadgryzionego przez tego szczura uznawane jest za zaszczyt.
20. W Japonii znaleziono szczątki gryzonia z czasów epoki lodowcowej.
21. Badania genetyczno - naukowe potwierdzają hipotezę, że szczur dotarł, na Bliski Wschód przemieszczając, się z obszaru Indochin 3100 lat temu.
22. Szczury do Europy dotarły około 1800 lat temu, do Afryki około 2000 lat temu.
23. Szczury przenoszą bakterie, grzyby i wirusy. Odporne są na wiele rodzajów chorób i trucizn.
24. Niektóre gatunki szczurów mogą pływać przez trzy dni i wstrzymywać oddech przez trzy minuty.
25. Gatunek dzikiego szczura dotarł na tereny Azji Wschodniej 170 tysięcy lat temu.
26. Szczury się nie pocą, nie dyszą, temperaturę ciała kontrolują rozszerzające i kurczące się naczynia krwionośne umieszczone w ogonie.
27. Zęby gryzonia mogą osiągnąć ok. 13 cm. Szczury, aby je ścierać, oprócz drewna gryzą aluminium, pustaki, blachę ołowianą.
28. NAJWIĘKSZE SZCZURY - Sumatrzański szczur bambusowy waży ok. 3 kilogramów, ma długość 50 cm, wielkość małego kota jest przysmakiem kuchni chińskiej.
29. NAJWIĘKSZE SZCZURY - Szczur gambijski zamieszkuje pola uprawne, tereny leśne Afryki, ma od 25 do 45 cm długości bez ogona, ogon mierzy 34-46 cm, samice ważą 1-1, 5 kg, samce do 3 kg.
30. Samica szczura wędrownego dojrzałość płciową osiąga w wieku 5 tygodni. Po urodzeniu młodych jest gotowa do zapłodnienia.
31. Każdy miot to od 7 do 17 młodych, młode mogą rozmnażać własne potomstwo. Dorosła para daje rocznie potomstwo ponad 1000 sztuk.
32. Według Agencji Rządu federalnego Stanów Zjednoczonych (CDC) szczury i myszy mogą rozprzestrzeniać 35 chorób. Infekcje mogą rozprzestrzeniać się przez mocz, odchody, ślinę, ugryzienia, przez pchły i kleszcze.
33. Zdziczały wielkoszczur odpowiedzialny jest za epidemię ospy małpiej w 2003 roku.
34. Od lat uważano, że szczury odpowiedzialne są za rozprzestrzenianie się epidemii dżumy, nazywanej czarną śmiercią. Epidemia zabiła 25 milionów ludzi w średniowiecznej Europie i Azji. Według najnowszych badań naukowcy uważają, że za epidemię odpowiedzialne są wszy i pchły żerujące na zarażonych gryzoniach. Pchła szczurza (Xenopsyllia Cheopis) po najedzeniu się zakażoną krwią, zaraża przez 20 dni. Część szczurów jest odporna na chorobę, ale większość umiera po kilku dniach. Pchły poszukują żywiciela, przeskakują na ludzi, zarażając ich dżumą.
35. NAJWIĘKSZE SZCZURY - Gigantyczne szczury afrykańskie wykorzystywane są do wykrywania min przeciwpiechotnych. APPO, belgijska organizacja pozarządowa, pracuje z wielkoszczurami, które wyszukują zakopane miny, znalezienie sygnalizują rozgarnianiem ziemi.
36. APPO szkoli NAJWIĘKSZE SZCZURY do wykrywania gruźlicy, przez wąchanie próbek śliny. Wyszkolone szczury robocze, mogą tak przetestować 30-40 razy więcej próbek niż metodą tradycyjną.
37. Szczury błotne, żyją tylko w Australii, osiągają długość łącznie z głową od 12, 2 do 19, 7 cm, długość ogona to ok.15 cm.
38. Szczury nie lubią zapachu kota, miejsc gdzie czuć smar i oleje.
39. Gryzonie przecisną się przez otwór 13 milimetrów.
40. Wrocławski szczurołap twierdzi, że szczury potrafią przeżyć bez wody przez dobę, bez jedzenia przez tydzień.
41. Gryzoń złapany w pułapkę sprężynową potrafi odgryźć sobie nogę lub ogon, by się uwolnić.
42. W ciągu roku 1 szczur wydala 6 litrów moczu i 1500 sztuk odchodów.
43. Szczury zaliczane są do najmądrzejszych zwierząt na świecie obok szympansów i delfinów.
44. NAJWIĘKSZE SZCZURY - W dżungli Papui - Nowej Gwinei, w 2009 roku odkryto nowy gatunek szczura olbrzymiego. Szczur został nazwany szczurem wełnistym z Bosavi. Ma 82 cm długości i waży 1, 5 kg. Jest jednymi z największych szczurów na świecie.
45. NAJWIĘKSZE SZCZURY - Szczur drzewny z Filipin - Kapibara, może ważyć ponad 2 kg.
46. Golec nazywany nagim szczurem jest bardzo brzydki, jest długowieczny, może przeżyć do 30 lat, nie odczuwa skutków starzenia, nie odczuwa bólu, jest odporny na nowotwory, tolerują kwas, może żyć na terenach skażonych metalami ciężkimi. Badania nad tym gatunkiem mogą mieć znaczący wpływ na badania spowolnienia starzenia ludzi.
47. Szczury nie mają zębów mlecznych. Szczur ma 4 siekacze, które stale rosną i 12 zębów trzonowych. Nie mają kłów i przedtrzonowców.
48. Kolor zębów świadczy o wieku i zdrowiu osobnika. Siekacze szczura mają żółte zabarwienie.
49. Szkliwo siekaczy szczura jest twardsze od platyny, miedzi czy żelaza.
50. Szczury dzielą się jedzeniem, wyczuwają cierpienie, zdolne są do współczucia.
51. Oczy szczura mogą poruszać się w przeciwnych kierunkach, w zależności od ruchu głowy. Gdy szczur przekrzywia głowę, to jedno oko patrzy w górę, drugie w dół. Gryzoń kontroluje przestrzeń nad sobą.
52. Są bardzo czyste, przeczesują futro zębami, myją się kilkadziesiąt razy dziennie liżąc futro, pielęgnują siebie nawzajem.
53. W Polsce istnieje od 2007 roku (powstało wcześniej) Stowarzyszenie Hodowców Szczurów Rasowych.
54. Szczur domowy reaguje na swoje imię, staje na łapkach, radośnie reaguje na przywołanie.
55. Szczury są często naszym ulubionym „zwierzątkiem domowym”. Szczur domowy żyje 2-3 lata.
56. Udomowione szczury lubią łaskotki, gdy mają dobry humor. Piszczą i podskakują z zadowolenia.
57. Są towarzyskie. Najlepiej hodować gryzonie w parach tej samej płci.
58. Okazują silny związek emocjonalny z opiekunem.
59. Oznaką szczęścia są rozluźnione, opadające uszy.
60. Strach przed myszami i szczurami nazywa się „musofobia” z łacińskiego słowa „mus”, mysz, a także „mofofobia” od słowa mysi, naukowego terminu „Muridae” określającego rodzinę myszy i szczurów.